Postępowanie egzekucyjne to procedura mająca na celu przymusowe wyegzekwowanie świadczenia pieniężnego lub niepieniężnego od dłużnika na rzecz wierzyciela. Prowadzone jest przez komornika sądowego na podstawie tytułu wykonawczego (np. wyrok sądu lub nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym opatrzony klauzulą wykonalności). W toku egzekucji komornik może zająć różne składniki majątku dłużnika, jednak przepisy prawa wyraźnie określają, co może być przedmiotem egzekucji i do jakiej wysokości.
Co może zająć komornik?
Komornik może zająć m.in.:
- Wynagrodzenie za pracę
- Emeryturę i rentę
- Rachunek bankowy
- Ruchomości (np. samochód, sprzęt AGD, biżuteria)
- Nieruchomości
- Prawa majątkowe (np. udziały w spółkach)
- Dochody z działalności gospodarczej
- Wynagrodzenia z umów cywilnoprawnych (np. umowa zlecenie, umowa o dzieło)
Zajęcie wynagrodzenia za pracę – limity
Zgodnie z Kodeksem pracy, komornik może zająć wynagrodzenie w określonych granicach:
- Do 50% wynagrodzenia netto – w przypadku długów niealimentacyjnych
- Do 60% wynagrodzenia netto – w przypadku długów alimentacyjnych
Kwoty wolne od potrąceń (2025):
Wysokość kwoty wolnej od potrąceń zależy od kwoty wynagrodzenia minimalnego obowiązującego w danym roku. W roku 2025 roku wynagrodzenie minimalne wynosi 4666 zł brutto.
Zgodnie z art. 87(1) Kodeksu pracy wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia w wysokości:
- minimalnego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- 75% wymienionego wynagrodzenia – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
- 90% wskazanego wynagrodzenia – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 K.p.
Kwota wolna od potrąceń jest kwotą netto. Wpływ na wysokość tej kwoty ma to, czy osoba zatrudniona:
- korzysta z ulgi PIT dla młodych, dzięki której od wynagrodzenia pracownika nie są pobierane zaliczki na podatek dochodowy;
- jest uczestnikiem PPK, czyli programu oszczędzania na przyszłą emeryturę,
Dodatkowo należy także uwzględnić czy pracownik:
- korzysta ze zwykłych czy podwyższonych kosztów uzyskania przychodów,
- oraz kwoty zmniejszającej podatek (PIT-2).
Jeżeli chodzi o potrącenia alimentacyjne, nie obowiązuje zachowanie kwoty wolnej od potrąceń, a potrącenie jest możliwe do wysokości 60% wynagrodzenia po odliczeniach składkowo-podatkowych.
Zajęcie emerytury i renty
Zasady zajęcia świadczeń z ZUS są podobne jak przy wynagrodzeniu:
- Do 25% emerytury/renty – w przypadku długów niealimentacyjnych
- Do 60% – przy długach alimentacyjnych
- Kwota wolna od potrąceń w 2025 r.:
- Emerytura minimalna (1709,81 zł netto) – komornik musi pozostawić dłużnikowi minimum 75% tej kwoty, czyli 1282,36 zł netto
Zajęcie umowy zlecenia i o dzieło
W przypadku umów cywilnoprawnych (zlecenie, dzieło) sytuacja wygląda inaczej:
- Jeśli umowa ma charakter doraźny (np. jednorazowa praca), komornik może zająć całość wynagrodzenia.
- Jeśli zlecenie ma charakter powtarzalny i jest jedynym źródłem utrzymania dłużnika, stosuje się takie same ograniczenia jak przy umowie o pracę (czyli obowiązuje kwota wolna).
Przy ocenie, czy mamy do czynienia ze „świadczeniem powtarzającym się, którego celem jest zapewnienie utrzymania” należy wziąć pod uwagę regularność i cykliczność otrzymywania wypłaty, to, czy dłużnik ma też inne dochody, czy też dochód z umowy zlecenia jest jedynym lub głównym dochodem.
“Nie ulega wątpliwości, że do świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania, zalicza się również wynagrodzenia wypłacane na podstawie umów cywilnoprawnych. W doktrynie podkreśla się, że pojęciu świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania, należy nadawać szerokie znaczenie. Zaliczenie danego świadczenia do wymienionej grupy świadczeń zależy wyłącznie od ustalenia, czy świadczenie to ma charakter periodyczny (powtarzający się) oraz czy spełnia cel wyżej wskazany. Świadczeniami powtarzającymi się są świadczenia wypłacane dłużnikowi okresowo w powtarzających się odstępach czasu” – uznał Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 13 lutego 2014 r., sygn. akt I ACa 1057/13.
Egzekucja z nieruchomości
Egzekucja z nieruchomości jest jedną z najbardziej dotkliwych form egzekucji i przebiega w kilku etapach:
- Wniosek wierzyciela o wszczęcie egzekucji z nieruchomości.
- Zajęcie nieruchomości – komornik informuje dłużnika o zajęciu i dokonuje wpisu w księdze wieczystej.
- Oszacowanie wartości nieruchomości przez biegłego.
- Licytacja publiczna – odbywa się w trybie jawnym.
- Przybicie i przysądzenie własności – sąd wydaje postanowienie, a nabywca staje się właścicielem.
- Podział uzyskanej kwoty między wierzycieli.
Egzekucja z nieruchomości dotyczy zwykle sytuacji, gdy inne metody egzekucji są nieskuteczne, a zadłużenie jest znaczne.
Egzekucja z nieruchomości jest niedopuszczalna, gdy wysokość egzekwowanego długu (należności głównej) jest mniejsza niż 1/20 oszacowanej wartości nieruchomości.
Czego komornik nie może zająć?
Polskie prawo chroni określone składniki majątku przed egzekucją. Komornik nie może zająć m.in.:
- Minimalnej kwoty wynagrodzenia (w przypadku umowy o pracę)
- Narzędzi i przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy zarobkowej
- Żywności i opału na 1 miesiąc
- Ubrań osobistych, bielizny, pościeli
- Leków i sprzętu rehabilitacyjnego
- Przedmiotów do nauki (np. podręczniki)
- Zwierząt domowych, jeśli nie są hodowane w celach zarobkowych
- Alimentów
- Świadczeń z 800+ i innych świadczeń rodzinnych
Podsumowanie
Komornik w postępowaniu egzekucyjnym ma szerokie uprawnienia, ale ich zakres jest ściśle określony przez prawo. W każdej sytuacji dłużnik ma prawo do ochrony podstawowych środków utrzymania. Jeśli jesteś osobą zadłużoną – warto znać swoje prawa i obowiązki. W przypadku wątpliwości proszę o kontakt telefoniczny: 503 666 916 lub mailowy: broniszmichal@gmail.com